Is slim wonen ook veilig?

25 sep Is slim wonen ook veilig?

Met slimme technologie kan je tegenwoordig vanaf de bank met een IPad je nieuwe woning ‘in elkaar zetten’. Doordat het BIM systeem van de bouwer wordt gekoppeld aan 3D modellen en Augmented reality, kan je snel zien hoe je woning  wordt  opgeleverd.  Er wordt een digitale, 3D ‘tweeling’ van de woning gemaakt. Vanuit deze digitale vastlegging is het eenvoudig om ontwerpfouten en vertraging in de uitvoering te voorkomen. En op termijn heb je met een 3D BIM model ook een mooie, actuele basis voor onderhoud en renovatie. Hierdoor kan onderhoud slimmer en proactiever worden uitgevoerd met maximale inzet op een duurzame aanpak.

Van slim gebouwd via slim gebruik naar slim ontwerp.
Wanneer je op deze wijze kijkt naar het ontwerpen, bouwen en gebruiken van woningen, is het een kleine stap naar het voorbereiden van de woning op slimme woonoplossingen en deze ook vastleggen in een digitaal gebouwmodel. Slimme woonoplossingen nemen een vlucht. Zonwering die o.b.v. sensoren vanzelf uitgaat wanneer dat nodig is, of de warmtepomp die zelf bepaalt wanneer en waar het nodig is om bij te verwarmen in de reeds zeer energiezuinige woning. Met de smartphone de deur opendoen, omdat je sleutels bent vergeten of via een slimme luidspreker en sensoren hulp van buitenaf inschakelen, wanneer je ongelukkig bent gevallen.  En wat te denken van de schat aan gebruiksdata die de slimme technologie en sensoren in gebouwen gaan opleveren? Zo’n driekwart van de totale levensduurkosten van een gebouw bestaat uit onderhoudskosten, dus een slimmer ontwerp levert ook nog eens geld op.

Slimme woning ook steeds ‘simpeler.
De toekomst geeft zicht op een dynamisch, digitaal gebouwpaspoort waarin alle informatie over de woning is te vinden, van materialen tot de hardware en software oplossingen die de woning slim maken. Als we ‘slim’ iets verder doortrekken, dan kunnen wen een digitaal paspoort zelfs via blockchain als ‘smart contract’ overdragen aan een volgende eigenaar of gebruiker. Technologische ontwikkelingen staan niet stil en zorgen ervoor dat slimme devices steeds meer met elkaar kunnen praten en elkaars data over en weer gebruiken. Dezelfde onderliggende technieken die ook zelfrijdende auto’s mogelijk maken, zorgen ervoor dat iedereen, van tiener tot bejaarde, zijn woning kan bedienen en derden toegang kan geven tot gegevens. Deze gegevens worden, al dan niet via een digitaal paspoort, maar al te graag verstrekt als het voordelen oplevert. Denk bijvoorbeeld aan een goedkopere verzekering, een lagere energierekening of korting op producten waar je de woning mee isoleert.

Simpel is niet hetzelfde als veilig.
Met de slimme snufjes in de woning die verbonden zijn aan het internet is onze woning ook veel kwetsbaarder geworden. Onderzoeksbureau Gartner voorspelt dat er in 2020 ruim 20 miljard apparaten en componenten wereldwijd verbonden zijn met het internet, waarvan ruim 13 miljard direct gelieerd aan particulieren. BI Intelligence, een ander onderzoeksbureau, denkt dat er in 2021 wereldwijd 381 miljoen IoT connected cars zijn. Het duurt nog maar even of slimme auto’s communiceren met het slimme huis en Volkswagen en Honda zijn er al volop mee bezig. Handig voor het uitwisselen van elektriciteit tussen de auto en de wasmachine of het op afstand openen van de woning voor de pakketbezorger. Onhandig wanneer carhacking leidt tot homehacking omdat cybersecurity onvoldoende aanwezig is. En wat te denken van een homehack of het lamleggen van een slimme stad die leidt tot diefstal van digitale gebouwenpaspoorten, waarmee derden ook toegang krijgen tot persoonlijke informatie? Cybersecurity bedrijf Avast ontdekte recent dat er op internet meer dan 32.000 onveilige servers zijn die voor slimme woningen worden gebruikt. De zogenaamde MQTT servers zijn zonder wachtwoord toegankelijk en zijn onveilig wanneer ze niet goed zijn geconfigureerd.

Nieuw verdienmodel of een ‘house of horror.
Veel bedrijven actief in de gebouwde omgeving denken na over slimme en connected toepassingen in en rondom de woning. Van projectontwikkelaar tot onderhoudsbedrijf wordt er nagedacht over nieuwe woonconcepten en verdienmodellen. Diverse bouwers en ontwikkelaars werken met ICT bedrijven aan slimme, zelflerende woningen die zich aanpassen aan de gewoontes van de gebruiker. Er is een heilig geloof in de toekomst waarin iedereen slim woont, maar als er onzorgvuldig wordt omgesprongen met veiligheid en privacy dan wordt het slimme huis een ‘house of horror’.  Dan berichten de media niet over een internetloos Schiermonnikoog door een kapotte glasvezelkabel, maar over Amsterdam dat is platgelegd door gekraakte webcams en routers waar cybercriminelen gebruik van maken. In onze ambitie om alles te verslimmen, moeten veel apparaten en toepassingen continue online zijn. Het is de vraag of er voldoende tijd en moeite wordt besteed aan fatsoenlijke beveiliging en het upgraden van beveiligingssoftware.

Nieuwe ronde, nieuwe kansen.
We hoeven niet per definitie afwijzend te staan tegenover slimme woningen en nieuwe toepassingen die met behulp van algoritmes ons huiselijke leven vergemakkelijken. Wel moeten we als bewoner vragen om deugdelijke oplossingen en technologieën, met een helder verhaal rondom autorisaties, toegangsbeheer en hoe data die wat zegt over de persoonlijke levenssfeer wordt gebruikt. Liever een woningbouwer of onderhoudsbedrijf die dit helder kan uitleggen en met een plan B voor als het mis gaat, dan een onderneming die zich houdt aan de AVG en vertrouwt op software van externe leveranciers. Test-Aankoop, de Vlaamse consumentenbond, heeft in mei dit jaar met succes een slim huis laten hacken waarbij de helft van alle aanwezige domotica software is gekraakt.  Het wijst er fijntjes op dat fabrikanten een plicht zouden moeten hebben tot slimme apparaten zo veilig mogelijk maken (security-by-design) en een zo veilig mogelijke standaard configuratie te kiezen (security-by-default). Ik daag ondernemers in de gebouwde omgeving graag uit om zich te onderscheiden met een aanpak die bewoners stapsgewijs meeneemt in het mitigeren van de belangrijkste veiligheidsrisico’s. Klinkt goed toch als nieuwe dienst: ‘security-by-policy’?

Deze column is geschreven door Leontien de Waal, Senior market analyst Construction bij Rabobank Real Estate Finance en verscheen eerder in het programmaboekje voor het Congres Vereniging Comfortabel Wonen & Voorlichtingsburo Wonen.